(CTT-Đồng Nai) - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 1664/QĐ-BVHTTDL ngày 03 tháng 6 năm 2025 đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ Hội truyền thống Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh theo đề nghị của Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai.


Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh là một kiệt tướng đời chúa Nguyễn Phúc Chu (Hiển Tông Hiếu Minh Hoàng đế 1691-1725). Ông tên thật là Nguyễn Hữu Kính (Cảnh), sinh năm Canh Dần (1650) tại thôn Phước Long, xã Chương Tín, huyện Phong Lộc, tỉnh Quảng Bình (nay là xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình). Ông mất năm Canh Thìn (1700) tại Rạch Gầm (Tiền Giang), thọ 50 tuổi. Sau khi mất, thi hài Ông được đưa về Cù Lao phố, Biên Hòa (nay là phường Hiệp Hòa, Tp. Biên Hòa, Đồng Nai) an táng. Ông được truy tặng Đặc Tấn Chưởng Đỉnh Di Tráng Hoàn Cầu, thụy là Trung Cần (gia phả ghi tước và thụy được truy tặng lần cuối là Vĩnh An Hầu, thụy Cương Trực). Sau khi Nguyễn Hữu Cảnh qua đời, người dân Đồng Nai ghi nhớ công lao của Ông đã cải đình Bình Hoành của thôn Bình Hoành, tổng Trấn Biên thành đình Bình Kính để thờ Ông với lòng ngưỡng vọng sâu sắc, mãi mãi ghi nhớ công lao khai sáng xứ Đồng Nai.

Có thể nói đình Bình Kính ở Cù lao phố (nay là phường Hiệp Hòa, Tp. Biên Hòa) là ngôi đình sớm nhất ở Nam bộ đưa thần vị Nguyễn Hữu Cảnh vào để tôn thờ, ngưỡng vọng. Trong tâm thức của người dân Đồng Nai nói riêng và người dân Nam bộ qua nhiều đời, Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh như một vị thần có công mở cõi, mở mang cương vực. Trải qua bao nhiêu biến cố của lịch sử, ngôi đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh vẫn được người dân địa phương chăm lo hương khói, giữ gìn, tu bổ.

Hơn 325 năm qua, Nhân dân Đồng Nai nói riêng và Nam bộ nói chung đã thờ tự và tổ chức Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh một cách trang trọng, thành kính với đầy đủ các nghi thức theo điển lệ cúng đình truyền thống trong 02 ngày 15 và 16 tháng 5 (âm lịch). Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh tại phường Hiệp Hòa, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai là lễ giỗ lâu đời và lớn nhất ở Nam bộ (so với những địa phương có thờ tự Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh). Lễ giỗ được tổ chức tại đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh, tiếp đón hàng ngàn lượt người dân khắp mọi nơi trong tỉnh và các tỉnh lân cận đến cúng bái. Đặc biệt lễ giỗ hàng năm có hơn 60 đoàn đại diện Ban Quý tế các đình, đền trên thành phố Biên Hòa trong trang phục áo dài, khăn đóng truyền thống đến dâng lễ vật và lễ bái. Ngoài ra, còn có đoàn lãnh đạo đại diện các sở, ban, ngành của tỉnh cúng đến dâng hương và lễ bái Đức Ông.

Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh là lễ hội truyền thống, được các thế hệ nối tiếp duy trì cho đến ngày nay, lễ giỗ có nhiều giá trị đặc sắc về lịch sử, văn hóa, khoa học, kinh tế. Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh gắn liền với di tích lịch sử “Đền thờ và mộ Nguyễn Hữu Cảnh” là một trong những di tích tiêu biểu đánh dấu tiến trình hơn 325 năm hình thành và phát triển của vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai nói riêng và cả vùng Nam bộ nói chung. Đặc biệt, đây là di tích duy nhất của tỉnh Đồng Nai thờ một danh nhân được triều đình phong kiến bốn lần phong sắc. Lễ giỗ tôn vinh truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam, đáp ứng nhu cầu tâm linh của Nhân dân, tính cố kết cộng đồng thông qua các hoạt động lễ và hội. Ngoài ra, Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh là môi trường gìn giữ, thực hành, trao truyền các giá trị di sản văn hóa (văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể).


Từ những giá trị, ý nghĩa nêu trên, qua đối chiếu các khoản 1, 2, 3, 4 Điều 10 và khoản 1 Điều 11 của Thông tư số 04/2010/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 6 năm 2010 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định việc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh xứng đáng được ghi danh.