(CTT-Đồng Nai) - Mọi năm vẫn có mưa trái mùa rải rác, nhưng suốt mùa khô năm nay, trên địa bàn tỉnh hầu như không xuất hiện mưa trái mùa. Nắng nóng lại gay gắt hơn mọi năm khiến nhiều hồ, đập, kênh mương trên địa bàn tỉnh cũng cạn sớm hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiều cánh đồng lúa, cây hàng năm đến vườn cây ăn trái lâu năm trên địa bàn tỉnh đều phải lo chống hạn.


Giải pháp hiệu quả hiện nay là thực hiện đồng bộ các giải pháp tiết kiệm nguồn nước tưới. Theo đó, ngành nông nghiệp tỉnh đang khuyến khích việc nhân rộng hệ thống tưới nước tiết kiệm trong sản xuất.

Nhiều cánh đồng thiếu nước

Mùa khô năm nay, nhiều cánh đồng trồng cây hàng năm trên địa bàn tỉnh bị thiếu nguồn nước tưới. Ngay cả những cánh đồng được đầu tư hệ thống thủy lợi, nguồn nước cũng cạn sớm hơn ảnh hưởng đến sản xuất.

Theo những nông dân trồng bắp, cây rau màu hàng năm tại xã Lang Minh, huyện Xuân Lộc, năm nay, khô hạn đến sớm nên nguồn nước thủy lợi cạn sớm hơn hẳn mọi năm. Theo đó, cánh đồng bắp ở khu vực này trái vừa lên hạt đã cạn nước tưới. Nhiều nông dân trồng bắp buộc phải bán cây bắp tươi thay vì chờ thu hoạch trái, bán bắp hạt như mọi năm. Việc buộc phải thu hoạch sớm khiến thu nhập trồng bắp của nông dân giảm hơn so với làm bắp hạt. Một số hộ gia đình có nguồn nước giếng khoan vẫn sản xuất trong mùa khô nhưng nắng gắt, nước tưới ít hơn cũng khiến cây trồng sinh trưởng chậm, năng suất kém hơn.

Đây cũng là tình trạng xảy ra với một số cánh đồng tại các huyện miền núi như Định Quán, Tân Phú. Trong đó, xã Gia Canh, huyện Định Quán là một trong những địa phương của huyện Định Quán gặp nhiều khó khăn do chưa có công trình thủy lợi nào đi vào hoạt động. Sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã đều phụ thuộc vào nguồn nước mưa và nguồn nước giếng khoan. Theo Chủ tịch UBND xã Gia Canh Đào Ngọc Ánh, hiện nhiều khu vực đồng lúa, trồng cây ăn trái trên địa bàn xã bị hụt nước tưới. Nông dân phải khoan sâu hơn các giếng khoan hiện có để mong đủ nước tưới cứu cây trồng. Nguồn nước ngầm giảm mạnh cũng khiến nông dân bị thiếu nước sinh hoạt. Khó khăn nhất là hơn 40 hộ dân tại ấp 9 của xã hiện đang thiếu nước sinh hoạt do hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung cung cấp nước cho khu vực này lấy từ nguồn nước ngầm bị hụt.


Tiết kiệm nước tưới

Ứng phó với khô hạn ảnh hưởng đến sản xuất, ngành nông nghiệp, các địa phương và nông dân thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp chống hạn. Với cây trồng hàng năm, để hạn chế bị thiệt hại về mùa vụ trong mùa khô hạn, các địa phương trên địa bàn tỉnh chủ động thay đổi thời gian gieo sạ lúa, xuống giống bắp sớm hơn, sử dụng giống ngắn ngày để né hạn, mặn.

Các địa phương trên địa bàn tỉnh đã triển khai đồng loạt các giải pháp chống hạn mùa nắng. Trong đó, trữ nước ngọt để phục vụ sản xuất với các biện pháp phi công trình như tiến hành vận động mọi tổ chức, cá nhân không được chủ quan, lơ là trong hoạt động trữ nước ngọt. Tổ chức vận hành các công trình thủy lợi thông suốt như đóng mở các cống, đập thủy lợi hợp lý và kịp thời nhằm vừa tích trữ được nguồn nước dồi dào vừa đảm bảo không phát sinh các nguy cơ gây ô nhiễm cục bộ và ách tắc lưu thông thủy.

Ngoài ra, nông dân cần thực hiện các giải pháp giữ ẩm với các biện pháp từ truyền thống đơn giản đến hiện đại phức tạp như: giữ lớp thực bì tự nhiên, giữ cỏ, tủ gốc đến sử dụng màng che tạo bóng râm, màng phủ nông nghiệp, lưới tủ gốc, dùng chất giữ ẩm…Lựa chọn cây trồng, vật nuôi có mối quan hệ tương hỗ sinh học trồng xen, nuôi xen theo hình thức đa tầng phát huy lợi thế cộng sinh, không cạnh tranh, xung đột trong việc sủ dụng nước. Tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ hoai mục và các chế phẩm sinh học làm tăng khả năng chống chịu hạn, chịu mặn hay các chế phẩm sinh học ức chế sinh trưởng tạm thời cho cây trồng.

Không chỉ khuyến khích đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm cho cây lâu năm. Nhiều địa phương đang khuyến khích nông dân đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm cho cây hoa màu hàng năm để tiết kiệm nguồn nước tưới. Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Xuân Lộc, nông dân trồng bắp chủ yếu áp dụng tưới tràn gây lãng phí nước. Vụ vừa qua, xã Xuân Phú và Xuân Thọ đã thử nghiệm mô hình lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm để trồng bắp. Việc trồng bắp áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm giúp giảm lượng nước tưới, tăng hiệu quả sản xuất. Đặc biệt, công nghệ tưới tiết kiệm với phân bón được hòa tan trong nước giúp giảm hao hụt phân bón, giảm nhân công, giảm những tác hại đến cây bắp do việc bón phân trực tiếp vào cây. Mô hình này đã cho hiệu quả bước đầu và đang tiếp tục được thử nghiệm để làm mô hình điểm từ đó nhân rộng ra cho nông dân.

Nhiều nông dân còn có những giải pháp tiết kiệm nước tưới hiệu quả trong mùa khô hạn. Ông Đỗ Vĩnh Thụy, nông dân trồng sầu riêng tại xã Xuân Định, huyện Xuân Lộc cho hay, ứng dụng tưới tiết kiệm và tưới đúng cách rất quan trọng. Cụ thể, ông Thụy đã áp dụng giải pháp tưới nước vào ban đêm cho vườn sầu riêng. Giải pháp này vừa đảm bảo nguồn nước tưới, vừa hạn chế tình trạng hao phí nước bị bốc hơi trong trời nắng; giúp cây trồng hấp thụ được đầy đủ nước tưới đồng thời bảo vệ cây trồng không bị sốc nhiệt khi tưới nước trong trời nắng gắt. Nhờ đó, cây sầu riêng của gia đình ông vẫn sinh trưởng tốt, không xảy ra hiện tượng khô bông hay rụng trái non như một số nhà vườn khác.