(CTT-Đồng Nai) - Mùa khô năm 2024 nắng nóng gay gắt hơn thường kì. Đặc biệt, khác hẳn với mọi năm vẫn có mưa trái mùa rải rác, nhiều địa phương suốt hơn 3 tháng đầu năm đến nay không xuất hiện trận mưa nào. Nước tại nhiều hồ, đập, kênh mương trên địa bàn tỉnh cũng cạn sớm hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiều cánh đồng lúa, cây hàng năm đến vườn cây ăn trái lâu năm trên địa bàn tỉnh đều phải lo chống hạn.
Ngành nông nghiệp, các đơn vị quản lý hồ chứa, công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp phòng chống khô hạn trong sản xuất nông nghiệp.

Thiếu nước sản xuất, sinh hoạt
Tình hình khô hạn gay gắt đang ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Chủ tịch UBND xã Gia Canh Đào Ngọc Ánh cho biết, mùa khô năm nay, tình hình khô hạn gay gắt ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã. Hiện nhiều khu vực đồng lúa, trồng cây ăn trái bị hụt nước tưới nên nông dân phải khoan sâu hơn các giếng khoan hiện có để có nước tưới cứu cây trồng. Ngay cả hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung cung cấp nước cho hơn 40 hộ người dân tộc tại ấp 9, xã Gia Canh lấy từ nguồn nước ngầm cũng bị hụt nước nên bà con bị thiếu nước sinh hoạt.

Đây cũng là khó khăn chung của nông dân tại những địa phương thiếu các công trình thủy lợi, sản xuất phụ thuộc vào nguồn nước giếng khoan tại các huyện Tân Phú, Định Quán, Xuân Lộc…

Không chỉ cây trồng bị ảnh hưởng vì không đủ nước tưới mà hoạt động nuôi trồng thủy sản cũng lo thiếu nước. Những hộ nông dân nuôi cá ở xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ lo lắng, hiện mặt nước ao hồ trên địa bàn xã bị cạn hơn nhiều so với cùng kì mọi năm. Theo đó, nhiều gia đình nuôi thủy sản trên địa bàn xã phải điều chỉnh mùa vụ, chỉ thả 1 vụ cá/năm chứ không làm 2 vụ như trước.

Theo báo cáo của Công ty TNHH Một thành viên Khai thác Công trình Thủy lợi Đồng Nai, tính đến cuối tháng 2 năm 2024, mực nước các hồ chứa trên địa bàn tỉnh do công ty quản lý thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2023. Cụ thể, dung tích của hồ Cầu Mới V hiện đạt 4,97 triệu m3, thấp hơn 1 triệu m3 so với cùng kỳ năm ngoái; hồ Cầu Mới VI đạt 15 triệu m3, thấp hơn 1,4 triệu m3 so với cùng kì năm ngoái; hồ Sông Mây đạt hơn 5,5 triệu m3, thấp hơn gần 5 triệu m3 so với cùng kỳ…

Dồn lực chống hạn
Dự báo tình hình khô hạn, nắng nóng của mùa khô năm 2024 sẽ kéo dài và gay gắt hơn mọi năm, ngay từ cuối năm 2023, UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 8/CT-UBND về việc chủ động triển khai thực hiện các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn mùa khô 2023-2024 trên địa bàn Đồng Nai.
Trong đó, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các địa phương, đơn vị xây dựng và thực hiện phương án phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn. Trong đó, có xây dựng kế hoạch điều chỉnh thời vụ, cơ cấu cây trồng và thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; tổ chức theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, nguồn nước, hướng dẫn điều tiết nước tại các hồ chứa thủy lợi…

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Trần Lâm Sinh cho hay, ngành nông nghiệp đang ứng dụng đồng bộ nhiều giải pháp thực hiện tiết kiệm nước, đảm bảo sản xuất trong mùa khô. Cụ thể, trong vụ đông xuân, những địa phương thường xảy ra hạn, mặn chủ động gieo trồng những giống lúa ngắn ngày hơn hoặc có khả năng chống chịu hạn, mặn. Ở Đồng Nai, ứng dụng giống lúa ST24, MTL 110 có khả năng chịu mặn cao trong sản xuất ở huyện Nhơn Trạch và một số giống lúa bản địa được phục hồi như Ba Xe ở Tân Phú. Về giống bắp, trên địa bàn tỉnh đã thay đổi cơ cấu giống, tăng tỷ ngoài các giống thích ứng với điều kiện thâm canh, nhất là các giống chịu mặn như M6, bàu tép; các giống chịu phèn như Tép lai; các giống chịu hạn như CH2, CH3, CH5, CH133…

Về giống cây trồng khác, tại những vùng nguồn nước sản xuất khan hiếm, nông dân ưu tiên chọn trồng những cây trồng chịu được khô hạn như điều, ca cao. Trong đó, nhiều giống bản địa đã được phục tráng, sử dụng giống bản địa làm gốc ghép, giống lai chống chịu điều kiện hạn, mặn…
Ngành nông nghiệp cũng chủ động triển khai đồng bộ việc quy hoạch tưới tiêu hợp lý, xây dựng đồng ruộng có khả năng tăng cường giữ nước trong đất, tuyển lựa được các giống cây trồng có nhiều khả năng chịu hạn và áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm trong quá trình canh tác. Hiện Đồng Nai đã ứng dụng hệ thống tưới nước tiết kiệm trên cây trồng gần 59,8 ngàn ha, chiếm gần 31,3% so với tổng diện cây trồng chủ lực của tỉnh có nhu cầu tưới.

Đến nay, tuy lượng nước tại nhiều hồ chứa trên địa bàn tỉnh thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái nhưng vẫn đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất trong vụ đông xuân năm 2023 – 2024. Ông Lê Xuân Toàn, Phó Giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Khai thác Công trình Thủy lợi Đồng Nai cho biết thêm, giải pháp phòng chống hạn được công ty chủ động triển khai ngay từ đầu mùa khô. Doanh nghiệp đã thực hiện các giải pháp tiết kiệm nước tối đa, tận dụng các nguồn nước có sẵn tại nội đồng, hạn chế sử dụng nước ở hồ chứa, chỉ sử dụng nước ở hồ chứa ở những vùng ruộng cao và những khoảng thời gian không mưa hoặc ít mưa. Riêng tại các địa phương xảy ra khô hạn ở huyện Tân Phú, Định Quán, đơn vị phối hợp với UBND cấp xã, các tổ chức, cá nhân dùng nước lập kế hoạch phân phối nước cho từng tuyến kênh, từng khu tưới, phương pháp tưới…Tăng cường vận động người dân có ý thức sử dụng nước tưới tiết kiệm; đồng thời xử lý nghiêm các hành vi sử dụng nước tưới lãng phí và các hành vi phá hoại làm thất thoát nguồn nước tưới.