Hiện nay, nhiều doanh nghiệp (DN) đang gặp khó khăn trong sản xuất phải cắt giảm lao động thì đội ngũ nhân lực chất lượng cao vẫn có chỗ đứng vững tại DN. Nguyên nhân do lao động tay nghề thích ứng nhanh mọi vị trí công việc khi DN thay đổi quy trình sản xuất, còn lao động phổ thông lại bị dôi dư. Đây là tình trạng chung đòi hỏi NLĐ không ngừng nâng cao tay nghề để có việc làm bền vững tại DN.


Lao động tay nghề cao luôn được DN trọng dụng

Hơn 3 năm nay, mặc dù DN chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19 bùng phát và tình hình xung đột giữa một số nước, thế nhưng anh Trần Anh Tuấn, làm việc tại Công ty CP Công nghiệp chính xác Việt Nam vẫn duy trì công việc và có thu nhập ổn định. Anh Tuấn hiện làm tại bộ phận lắp đặt sản phẩm với kinh nghiệm 13 năm. Trước khi vào công ty làm việc, anh Tuấn học nghề cơ khí và được thực tập tại DN. Trong thời gian này, nhận thấy được năng lực, kỹ năng nghề của anh, DN đã nhận anh vào làm việc.

Theo anh Tuấn, với công nhân mới, nếu có tay nghề và làm việc nghiêm túc thì sẽ rất được DN trọng dụng. Vì vậy, ngoài hoàn thành công việc, NLĐ cần tham gia các phong trào cải tiến để các dây chuyền sản xuất hoạt động tốt hơn. “Từ thực tế công việc, tôi chủ động tìm hiểu và có thể điều khiển những loại máy hiện đại được DN nhập về để sản xuất, nhất là các máy CNC, may cắt sắt, máy hàn được điều chỉnh tự động qua màn hình số. Vì vậy, nếu mình không bắt nhịp nhanh với công việc, khó có chỗ đứng vững tại DN. Ngoài ra, NLĐ cần nhạy bén, trao đổi nghề nghiệp thường xuyên để nâng cao tay nghề của mình” - anh Tuấn chia sẻ.

Ông Nguyễn Xuân Sinh, Phó Giám đốc sản xuất Công ty CP Công nghiệp chính xác Việt Nam cho hay, hiện công ty đang mở rộng sản xuất và cần tuyển lao động cơ khí có tay nghề. Tuy nhiên, việc tuyển dụng khó khăn buộc DN phải liên kết các trường nghề trong và ngoài tỉnh để tìm kiếm nhân lực; đồng thời, tạo điều kiện cho sinh viên vào thực tập trực tiếp trên các loại máy công nghiệp. Nếu đáp ứng được công việc, DN sẽ nhận vào làm ngay và trả mức lương tương xứng, phù hợp với tay nghề của NLĐ. Riêng trong năm 2022, DN đã đi khảo sát một số trường nghề để đẩy mạnh liên kết, đào tạo nghề cho NLĐ, đáp ứng yêu cầu sản xuất theo hướng hiện đại.

Theo các DN, trước tình hình đòi hỏi khắt khe về chất lượng sản phẩm của khách hàng, các DN đã đầu tư lắp đặt các dây chuyền sản xuất tự động hóa, băng tải công nghiệp hoạt động tự động để tạo ra các sản phẩm có thông số kỹ thuật chính xác. Với những loại máy này, mỗi máy chỉ cần 1-2 công nhân đứng điều khiển vẫn đảm bảo năng suất. Vì vậy lao động tay nghề luôn được ưu tiên vì khi tiếp xúc với máy móc, thiết bị tiên tiến, NLĐ đáp ứng kỹ năng lao động, tác phong công nghiệp, phương pháp làm việc tiên tiến.
Tại Công ty TNHH Hyosung Việt Nam (H.Nhơn Trạch), phần lớn đội ngũ lao động chất lượng cao như quản lý sản xuất, tổ trưởng, quản đốc đều đi lên từ công nhân. Chính trong quá trình làm việc và được DN đào tạo nghề, NLĐ đã nhanh chóng tiếp cận công nghệ sản xuất hiện đại, góp phần cùng DN tạo các những sản phẩm chất lượng. Đây cũng là DN thường xuyên tuyển dụng lao động tay nghề cao với mức lương tương xứng để thu hút lao động. Ngoài ra, lao động chất lượng cao được hưởng nhiều phúc lợi tốt để chuyên tâm với công việc.

Giúp NLĐ làm chủ công nghệ

Theo Liên đoàn Lao động tỉnh, thời gian quan, các cấp Công đoàn đã phát động nhiều phong trào thi đua để NLĐ tham gia nâng cao tay nghề, phát huy sáng tạo, sáng kiến trong quá trình lao động, sản xuất. Trên khắp các lĩnh vực, đã xuất hiện nhiều tấm gương điển hình đi đầu trong lao động, khẳng định được vị trí quan trọng tại DN.

Công nhân Thịnh Duy Hùng, làm việc tại Công ty TNHH Công nghiệp Plus Việt Nam (TP.Biên Hòa) là gương điển hình trong tham gia các phong trào sáng tạo. Trong đó, dự án tự động hóa việc in lụa trên sản phẩm Flat File nhằm nâng cấp máy in lụa tự động đang mang lại hiệu quả sản xuất cao. Sáng kiến này chi phí đầu vào chỉ mất 50 triệu đồng nhưng tiết kiệm cho công ty trên 665 triệu đồng/năm. “Các DN nước ngoài luôn biết tận dụng “chất xám” của NLĐ vào đúng vị trí công việc để mang lại hiệu quả sản phẩm. Vì vậy, nếu NLĐ không chủ động học nghề, khi DN sa thải hoặc phá sản, khó có thể xin việc làm mới ở DN khác” - anh Hùng chia sẻ.

Thực tế hiện nay, các DN đều đưa quy trình công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất thì công tác đào tạo nghề NLĐ được DN hết sức coi trọng. Tuy nhiên, trình độ tay nghề của NLĐ dù được cải thiện, song vẫn còn thấp, đã ảnh hưởng đến việc tiếp thu khoa học, kỹ thuật và chất lượng sản phẩm. Nhiều DN sẵn sàng bỏ ra một khoản kinh phí lớn để mời các chuyên gia nước ngoài hoặc phối hợp các trường nghề đào tạo nghề cho NLĐ nhằm nhanh chóng tiếp nhận công nghệ sản xuất mới và yêu cầu công việc, đưa sản phẩm có tính cạnh tranh trên thị trường.

Tham gia các sàn giao dịch việc làm đầu năm 2023 cho thấy, các DN đều gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động kỹ thuật, có tay nghề cao. Các DN cho hay, thị trường lao động đang dư thừa người có kỹ năng thấp và thiếu lao động kỹ thuật cao. Ngoài ra, hạn chế trình độ khiến NLĐ gặp khó trước xu hướng dịch chuyển việc làm.

Ông Liao Shu Jiang, Giám đốc sản xuất Công ty TNHH Topband Việt Nam (H.Long Thành) cho hay, cuối năm 2021, DN đã nhập hàng loạt máy tự động hóa vào sản xuất linh kiện điện tử. Dù vậy, việc tuyển lao động tay nghề để vận hành những loại máy này không hề dễ dàng. DN phải đào tạo công nhân và mất rất nhiều thời gian để có thể thích ứng với công việc.

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2022 của Bộ LĐ-TBXH diễn ra vào tháng 1-2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu là điểm “nghẽn” trong kêu gọi đầu tư và nâng cao năng suất lao động. Hiện các đối tác nước ngoài khi bàn hợp tác đều băn khoăn hai vấn đề là: hạ tầng kỹ thuật và lao động. Khi nhu cầu trình độ lao động cao mà nguồn nhân lực đáp ứng lại có hạn, nếu không đào tạo tốt thì các dự án quan trọng sẽ phải phụ thuộc vào người nước ngoài, lao động Việt sẽ bị thua thiệt. Đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao là mục tiêu cấp bách trong bối cảnh hiện nay. Đây được xem là vấn đề gốc rễ để phát triển thị trường lao động đúng hướng, linh hoạt, bền vững và hội nhập.