(CTT-Đồng Nai) Biên Hòa - Đồng Nai hiện sở hữu khối lượng di sản văn hóa phong phú, đa dạng trong đó có các di tích khảo cổ cung cấp dữ liệu khoa học lịch sử quan trọng về quá trình hình thành, phát triển tự nhiên, xã hội từ thời tiền sơ sử cách ngày nay hàng ngàn năm đến các giai đoạn lịch sử cách mạng.

Nhận thức sâu sắc về giá trị các di tích khảo cổ, những năm qua Đồng Nai dành sự quan tâm đặc biệt cho việc nghiên cứu khảo cổ học, đồng thời đẩy mạnh công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích khảo cổ.

Thực hiện nhiều đợt khai quật khảo cổ

Giám đốc Bảo tàng tỉnh Nguyễn Việt Sơn cho biết: “Giai đoạn 2020-2022 đã tiến hành khai quật 4 di tích khảo cổ trên địa bàn tỉnh, gồm: di tích Long Hưng, Tân Lại (TP.Biên Hòa); Cầu Sắt, Suối Chồn (TP.Long Khánh). Việc khai quật được bảo tàng triển khai theo đúng quy định của Bộ VH-TTDL về ban hành quy chế thăm dò, khai quật khảo cổ”.

Theo TS Trịnh Hoàng Hiệp, Trưởng phòng Nghiên cứu khảo cổ học tiền sử Viện Khảo cổ học, với những phát hiện trong khai quật khảo cổ của Đồng Nai trong thời gian qua có thể khẳng định các di tích khảo cổ có giá trị rất quan trọng và rất quý trong thời điểm hiện nay. Bởi những địa điểm khảo cổ học có các lớp cư trú dày đặc với diện tích rộng như thế hiện tại không còn nhiều nữa, hầu hết đã bị xóa và bị phá bỏ hết. Mặc dù nhiều hiện vật thu được qua các đợt khai quật chưa xác định niên đại bằng các phương pháp khoa học tự nhiên nhưng đã lấy so sánh niên đại với các điểm khảo cổ học khác có cùng một tính chất văn hóa để đưa ra những nhận định bước đầu.

 
Bên cạnh những thuận lợi, việc thăm dò, khai quật khảo cổ học trên địa bàn tỉnh cũng gặp nhiều khó khăn. Giám đốc Bảo tàng tỉnh Nguyễn Việt Sơn cho hay, do các đơn vị có giấy phép hoạt động về khai quật trong nước còn hạn chế nên khi đơn vị tiến hành các thủ tục về đấu thầu còn gặp nhiều khó khăn. Có trường hợp tiến hành mời thầu 2 lần nhưng không có nhà thầu nào tham gia thầu. Ngoài ra, giấy phép khai quật do Bộ VH-TTDL cấp, vì vậy mất rất nhiều thời gian trình duyệt nên ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.

Lập bản đồ GIS di tích khảo cổ

Những năm gần đây, Bảo tàng tỉnh đẩy mạnh công tác lấy số liệu lập bản đồ GIS các di chỉ khảo cổ học trên địa bàn các huyện Long Thành, Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu, Cẩm Mỹ, Xuân Lộc, Trảng Bom, TP.Biên Hòa, TP.Long Khánh. Tuy nhiên, việc lấy số liệu không phải lúc nào cũng thuận lợi, có một số di tích có tên trong tư liệu lưu trữ tại bảo tàng nhưng chưa được khảo sát hoặc không tìm được địa điểm. Việc lập bản đồ GIS nhằm lưu giữ những thông tin di tích khảo cổ dưới dạng cơ sở dữ liệu số, giúp người làm công tác quản lý thu nhận và quản lý thông tin hiệu quả, chính xác.

Trong năm 2023, Bảo tàng tỉnh đang đẩy mạnh điều tra các di tích khảo cổ học vùng Định Quán, Tân Phú, Thống Nhất nhằm bảo tồn, phát huy hiệu quả các di tích. Sau khi phát hiện địa điểm khảo cổ, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu sẽ tiến hành ghi chép vị trí phát hiện; lấy tọa độ GPS, chấm điểm trên bản đồ giải thửa; thu lượm hiện vật để chuẩn bị cho quá trình chỉnh lý, nghiên cứu; tiến hành đào kiểm tra địa tầng, địa điểm khảo cổ mới phát hiện, đưa ra nhận định bước đầu về phạm vi phân bố của địa điểm khảo cổ.