Trên địa bàn tỉnh hiện có 67 di tích đã được xếp hạng (trong đó 2 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 29 di tích cấp quốc gia và 36 di tích cấp tỉnh) và hơn 1,5 ngàn di tích được kiểm kê phổ thông.

Hiện nay, ngành VH-TTDL đã tham mưu cho UBND tỉnh phân cấp quản lý lại các di tích trên địa bàn tỉnh; đồng thời tổ chức hoạt động khảo sát, đánh giá lại hiện trạng hệ thống di tích để bổ sung vào danh mục, lộ trình tu bổ, tôn tạo.


Phân cấp lại di tích trên địa bàn tỉnh

Thực hiện Quyết định số 39/QĐ-UBND ngày 27-9-2018 của UBND tỉnh về phân cấp quản lý, ủy quyền quản lý di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh xếp hạng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, Sở VH-TTDL đã phân cấp di tích về cho các địa phương quản lý nhằm tạo điều kiện cho địa phương chủ động huy động các nguồn lực, đặc biệt từ xã hội hóa nhằm trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích - danh thắng.

Giám đốc Sở VH-TTDL Lê Thị Ngọc Loan cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được trong thực hiện Quyết định số 39/QĐ-UBND của UBND tỉnh về phân cấp quản lý di tích, vẫn còn tồn tại một số nội dung chưa phù hợp thực tế. Chẳng hạn như: số di tích tăng lên, căn cứ pháp lý thay đổi, các quy định mới cần cập nhật, bổ sung (Luật Tổ chức chính quyền địa phương; Nghị định số 15-2021/NĐ-CP ngày 3-3-2021 của Chính phủ). Do vậy, việc đề xuất xây dựng quyết định ban hành quy định phân cấp quản lý di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh xếp hạng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (thay thế Quyết định số 39) là cần thiết.

Theo đó, các di tích trước đây ủy quyền cho ban quý tế, ban trị sự, cơ quan Trung ương đóng chân trên địa bàn tỉnh hoặc các đơn vị thuộc tỉnh trực tiếp quản lý thì sẽ phân cấp về cho UBND cấp huyện, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tỉnh (Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai). Đối với một số di tích trọng điểm quốc gia và quốc gia đặc biệt hoặc cấp tỉnh (do những đặc thù riêng) như: Nhà Xanh, Lăng mộ Trịnh Hoài Đức, Nhà hội Bình Trước, Nhà lao Tân Hiệp, Thành cổ Biên Hòa, Văn miếu Trấn Biên, Đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh… phân cấp về Sở VH-TTDL trực tiếp quản lý.


Khảo sát, đánh giá hiện trạng các di tích

Để có cơ sở xây dựng, trình UBND tỉnh phê duyệt danh mục và lộ trình tu bổ, tôn tạo di tích trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023-2030, năm qua Sở VH-TTDL đã tổ chức khảo sát, đánh giá hiện trạng các di tích (về công tác quản lý, phát huy giá trị di tích xếp hạng, ghi nhận hiện trạng xuống cấp của từng di tích).

Theo Phó Giám đốc Sở VH-TTDL Nguyễn Hồng Ân, trong năm 2023, Sở sẽ chỉ đạo Bảo tàng Đồng Nai tiếp tục rà soát toàn bộ hệ thống di tích phổ thông, sau đó sẽ tham mưu cho UBND tỉnh công nhận các di tích phổ thông.

“Từ nay đến năm 2025 và từ năm 2025-2030, Sở sẽ tham mưu cho UBND tỉnh có quyết định xếp hạng di tích trên địa bàn tỉnh đối với những di tích quan trọng, có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, lịch sử văn hóa, khảo cổ. Đồng thời, tham mưu, trình UBND tỉnh công nhận danh mục di tích phổ thông trên địa bàn tỉnh năm 2023. Điều này góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân và các địa phương trong việc trùng tu, tôn tạo di tích phổ thông” - ông Ân nói.

Nhằm đưa di sản có cơ hội đến gần hơn với công chúng, thời gian qua, Đồng Nai đã tổ chức nhiều hoạt động giới thiệu, lan tỏa giá trị di sản. Nổi bật là chương trình Hành trình di sản do Bảo tàng Đồng Nai thực hiện; Nhịp cầu di sản do UBND TP.Biên Hòa tổ chức.

Phó Chủ tịch UBND TP.Biên Hòa Nguyễn Xuân Thanh chia sẻ: “TP.Biên Hòa đã và đang thực hiện thu hình và phát sóng Nhịp cầu di sản tại di tích cấp quốc gia. Trong năm 2023, thành phố sẽ tiếp tục thực hiện ở di tích được xếp hạng trên địa bàn, ưu tiên các di tích xếp hạng cấp quốc gia và cấp tỉnh trước, sau đó sẽ tiếp tục thực hiện tại các di tích phổ thông tiêu biểu. Đây là hệ thống di tích gắn liền với quá trình hình thành, phát triển 325 năm vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai”.